Xenon Oto Ampuller
Xenon ampuller genel olarak “HID” olarak
adlandırılır, HID İngilizce olarak açılımı High Intensity Discharge yani yüksek
yoğunluklu boşaltım demektir. Otomotiv sektöründeki HID sistemlere genel olarak
xenon denmesinin sebebi ampulün içerisinde bulunan xenon gazıdır. Xenon gazı
sayesinde HID sistemler maksimum güce ve parlaklığa kısa sürede ulaşabilir. Çalışma
mantığı, Ampulün içine özel xenon ve bazı metalik gazlar doldurulmuştur. İçinde
bulunan iki elektrotun arasında sıçrayan ark ile ışık elde edilir. Biz sürekli
kıvılcım şeklinde ki bu durumu ışık olarak görürüz.
Çalışması için özel bir ballasta ihtiyaç
duyar. İlk çalışma gerilimi yaklaşık 23000 volttur. Gerçek performansına
ulaşabilmesi için 5-6 sn. kadar ısınması gerekmektedir. Isındıktan sonra 85V
gerilimle çalışır.
Xenon sistemler genel olarak 3 parçadan
oluşur. Ampul, ateşleyici ve balast. Ampul tipine göre ateşleyici ampule
entegre olabilir ya da olmayabilir. Balast ise basitçe anlatmak gerekirse xenon
ampulünün ateşlenmesi için gereken yüksek akımı sağlayan ve ampulün yanık
kalması için gerekli beslemeyi yapan parçadır. Otomobil üreticileri 35 watt
gücünde xenon kullanırlar. 35 watt D1S-D2S ampuller 3000-3200 lümen ışık
yayarlar. Yani halojen farlardan 2 kat güçlüdürler.
Sadece kısalar için xenon sistem kullanan
araçların yanı sıra bi-xenon aydınlatma sistemine sahip araçlar da vardır. Bi-xenon
sistem araçlarda uzun-kısa genellikle tek mercek üzerinden gerçekleşir. Tek
mercek içerisinde yanan xenon ampul, mercek içerisinde bulunan perdenin açılıp
kapanması ile kısa ve uzun far olarak odaklanır. Perde kapalı iken xenon ampul
mercek arkasında bulunan aynadan yansıyarak, mercek içinden aracın önüne ışık
verecek şekilde odaklanır ve kısa far aydınlatması görevini görür. Xenon ampul
ve mercek odağı laboratuvar ortamında özel cihazlar ile ayarlanır. Böylece araç
önünde tam homojen, yolun aydınlanması istenen yerlerine eşit ışık dağılımı ile
mükemmel aydınlatma sağlanır. Selektör kolu ile mercek içerisinde bulunan perde
açılıp kapatılarak yolun ilerisinin aydınlanması sağlanır. Böylece aynı mercek
içerisinden uzun far özelliği elde edilmiş olur. Bu perde selenoid valf ile çok
hızlı açılıp kapatılabilir. Bu nedenle bi-xenon araçlarda selektör yapıldığında
flash patlamış gibi bir görüntü elde edilir. Çoğu modern araçta bu özellik
standart olarak sunulur.
Xenon Oto Aydınlatma Sistemlerinin
Avantajları:
1) Halojen far ampullerinden yaklaşık 2
kat daha fazla ışık yayarlar.
2) Ömürleri halojen ampullerden yaklaşık
3-4 kat daha fazladır.
3) Renk seçenekleri daha fazladır.
Xenon Oto Aydınlatma Sistemlerinin
Dezavantajları:
1) Aydınlatma kalitesini ampul haricinde
balast, ve kablo seti de etkiler. En iyi aydınlatma için xenon ampul, balast,
kablo ve soketler çok kaliteli olmalıdır.
2) Xenon ampuller halojen ampullere göre
daha pahalıdır. Standart bir Halojen H7 ampul 10-20 TL arasına bulunabilirken,
kaliteli bir D2S ampul yaklaşık 90-100 TL, D1S ampul yaklaşık 150-200 TL'dir.
Aynı zamanda balastlar da yüksek fiyatlıdır. Lüks araçlardan çıkan orijinal bir
balastın tanesi yaklaşık 500 TL civarıdır, 2 tane gerekir. Dolayısıyla herhangi
bir parça bozulduğu zaman değiştirmek daha masraflıdır.
3) Ömürleri 3000 saat civarı olmasına rağmen, teorik ömrünün yarısına
gelen bir xenon ampul parlaklığının neredeyse %50'sini kaybedecektir. Yani 1500
saat yanma süresine sahip bir D2S ampul, halojen ampullerle aşağı yukarı aynı
güçte yanacaktır. Daha iyi aydınlatma için ampul tamamen sönmeden değişim
gerekebilir.